Grote veranderingen in voedsellandschap en voedselaanbod door klimaatstress zouden de komende jaren druk kunnen gaan leveren op onze psyche. De therapie hiervoor kan gek genoeg gevonden worden in het voedsel zelf. In april deed ik mee aan een essay wedstrijd van de Flevocampus voor de jaarlijkse essay bundel over de voedseltransitie. De bundel wordt fantastisch interessant maar helaas zal mijn artikel niet in essay-vorm in de bundel te lezen zijn. Gelukkig kan ik op Goed Begin alles delen wat ik als waardevol zie en waarover ik graag jullie ideeën hoor. Bij deze, ‘Solastalgie therapie is eetbaar’.

In mijn bikini lig ik te bakken in de zon terwijl de spinazie in de moestuinbakken naast me met de seconde lijkt te groeien. Het is 19 april en ik lees de laatste editie van National Geographic magazine dat uit twee delen bestaat. Net als mijn voorkant, ondertussen lijdend onder hitte door te veel blootstelling aan ongefilterde UV-straling, beschrijft de ene kant van het magazine het doemscenario voor leven op aarde met klimaatopwarming.

De andere kant van het tijdschrift, zoals mijn achterkant, nog onschuldig wit en met een aangename temperatuur, vertelt over een droomwereld waarin alles is goed gekomen. Ik denk erover olijven, sinaasappels en druiven in de moestuin te zetten. Het Nederlandse klimaat zal meer weghebben van Noord-Italië over een aantal jaar.

De wereld, zoals je die kent, verandert

Wat er ook gebeurt, er zal veel veranderen in het voedsellandschap om ons heen. Verindustrialisering van de landbouw, voedselbossen, decentrale productie, permacultuur, heren-boeren, varkenspest of droogteperioden; het komt er vast allemaal. Hier speculeert menig betrokken ecotariër zich wild over. Tovenaars versus profeten, technologisch versus natuurlijk, vegetarisch, flexitarisch of ecotarisch, eendenkroos of krekels… Maar we vergeten één ding; hoe gaan we psychisch om met veranderingen in ons leven door ‘klimaat-stress’?

In de in tweeën verdeelde National Geographic lees ik over solastalgie. Voor het eerst genoemd door hoogleraar milieustudies, Glenn Albrecht. Solastalgie, ‘de pijn door het verliezen van de vertroosting (solace) die een thuis biedt’. Terwijl we fysiek op dezelfde plek zijn ervaren we en gevoel van heimwee naar wat ons thuis voorheen karakteriseerde. We missen wat we deden en we missen hoe het er uit zag.

Gevoelens en emoties die het gevolg zijn van de opwarming van de aarde variëren van angst, paniek, depressie, apathie, wanhoop, stress, boosheid, woede enz .’ (Psychologenpraktijk). Wie het meeste zal lijden onder solastalgie kunnen we niet voorspellen. De aanname kan gemaakt worden dat mensen die afhankelijk zijn van de aarde het zwaar zullen hebben. Dit zijn bijvoorbeeld boeren en vissers. Het vooruitzicht van een grote kans op mislukte oogst geeft nu al stress en verhoogt kans op depressie (Trouw).

Heimwee naar wat er vroeger op je bord lag

Maar de gemiddelde Nederlander komt er ook niet zonder kleerscheuren vanaf. Voedselzekerheid, variatie in aanbod en continue beschikbaarheid worden wellicht geschiedenis. Hoe zal het zijn? De schattige vissershaventjes verlaten en boten met algen begroeid, leegstand van de mooie Nederlandse boerderijen, gekraakt door klimaatvluchtelingen? Kun je het lievelingseten op de verjaardag van je zoontje nog maken als we alleen nog lokale producten eten en waar vier je het jaarlijkse familie-uitje nu de all-you-can-eat sushi bar niet meer bestaat?

Solastalgie therapie is eetbaar

Solastalgie therapie, we gaan het nodig hebben. Maar waaraan hebben we dan nog houvast? Of zoals Josh Fox zich afvraagt in zijn docu:

Het antwoord is, contradictorisch, voedsel. De rol van voedsel voor ons geluksgevoel zal, op meerdere vlakken, wel eens heel groot kunnen worden. Voedsel is in mijn ogen deel van solastalgie therapie. Velen zullen het met me eens zijn; voedsel is meer dan alleen praktische voeding. Voedsel is zelfexpressie, cultuur en kunst. Het is identiteit, verbinding, herinneringen en zorg. Voedsel is troost, feest ,traditie en trots. Voedsel is de weg naar bijna al onze levensbehoeftes, van de primaire fysiologische behoeftes in de basis tot zelfontplooiing in de piek van Maslow’s pyramide. Het verbouwen, vangen en oogsten van voedsel, samen koken, contact met de natuur, lokaal, decentraal en troostend. Onze ‘solace’.