‘Onzin, al die dure eco-schoonmaakmiddelen…’. Of toch niet? Wat staat er in jouw keukenkastje? Allesreiniger, schuurmiddel, wc reiniger, ontkalker, vetverwijderaar, misschien nog rvs reiniger, handzeep, afwasmiddel, wasmiddel… Wat is de milieu-impact van deze middelen? Het gaat niet alleen om de chemische stoffen die een milieu-impact hebben; zoals altijd is de impact niet alleen dat wat je direct ziet, maar heeft het meerdere lagen. Verpakkingsmateriaal en -afval, productie van de bestanddelen, energie voor waterzuivering, transport, warm water om schoon te maken etc. Ons schoonmaakmiddelengebruik is bij uitstek iets wat we thuis makkelijk kunnen veranderen. En nee, je bent niet duurder uit.

Bestanddelen van schoonmaakmiddelen

In Europa mogen fosfaten al vanaf 2013 niet meer gebruikt worden in wasmiddelen en van schoonmaakmiddelen wordt geëist dat alle oppervlakteactieve stoffen biologisch afbreekbaar zijn. Heel goed, maar is het genoeg?

Alle bestanddelen van het schoonmaakmiddel moeten geproduceerd worden en de grondstoffen getransporteerd. Dit levert uitstoot van veel CO2 op en een hoog energiegebruik. Hoe meer bestanddelen en hoe hoger de concentratie, hoe meer CO2 en energie gemoeid is met het maken van het schoonmaakmiddel. Eco-schoonmaakmiddelen bevatten vaak minder bestanddelen en de oorsprong van de grondstoffen wordt dicht bij de productielocatie gezocht.

Een belangrijk bestanddeel voor de oppervlakte-actieve stoffen in schoonmaakmiddelen komt van palmolie. Door de hoge vraag naar palmolie wordt voor het verbouwen van het gewas veel bos gekapt. Daarnaast gebruiken de boeren in de landen waar verbouwd wordt veel schadelijk chemicaliën en hebben ze niet de tools om de opbrengst te maximaliseren. Dit betekent dat er meer natuur vervuild wordt, leefgebied gekapt wordt en de CO2 bindende werking van de bomen verloren gaat. Dit resulteert weer in de afname van biodiversiteit en verhoogde CO2 concentraties in de lucht. Een merk als Ecover zoekt naar duurzame alternatieven voor palmolie. Zolang dat nog niet lukt wordt duurzaam geproduceerde palmolie met het RSPO gebruikt.

Reguliere huishoudmiddelen gebruiken vaak petrochemische stoffen uit petroleum en synthetische, chemische stoffen. Eco-schoonmaakmiddelen, in tegenstelling tot reguliere middelen, gebruiken plantaardige, biologisch afbreekbare chemicaliën. Het grote voordeel is dat plantaardige grondstoffen een hernieuwbare bron zijn terwijl petroleum, aardolie, wel opraakt. Daarnaast zorgt het gebruik van aardolie voor het vrijkomen van meer CO2 die eerst als het ware ‘vast’ lag in de aardolie. Er zit ook nog verschil zit in hoe goed de verschillende stoffen afbreekbaar zijn. Synthetische stoffen zijn moeilijker afbreekbaar dan natuurlijke bestanddelen.

Schoonmaakmiddelen en water

Zoals bij ieder product dat we kopen is het goed om na te denken over de hele keten. Voor de grondstoffen van schoonmaakmiddelen worden gewassen en petroleum gebruikt. Bij verbouwen van de gewassen en verwerken van petroleum wordt water gebruikt.

De schoonmaakmiddelen zelf bestaan uiteraard voor een gedeelte uit water en ook wij gebruiken een emmertje water wanneer we schoonmaakmiddelen gebruiken. Eco- en niet-eco producenten doen hun best om waterverbruik te verminderen, maar zolang wij denken grote hoeveelheden en veel verschillende schoonmaakmiddelen nodig te hebben blijven de producten geproduceerd worden. Zolang de producten gemaakt worden is er veel water voor nodig.

In huis kunnen we zelf zorgen dat we minder water gebruiken. We kunnen simpelweg minder water in de emmer doen en minder water weg laten spoelen terwijl we wachten totdat het warm. Klik hier en lees meteen welke schoonmaakmiddelen de betere keuze zijn.

Schoonmaakmiddelen en energiegebruik

Iets waar ik nooit eerder aan gedacht had is dat hoe meer verontreiniging er in het water zit dat wij door de gootsteen, de wc, de wasmachine-afvoer, de vaatwasserafvoer en het doucheputje spoelen, hoe meer werk een waterzuiveringsinstallatie moet doen om dit water te reinigen. Er gaat veel energie zitten in het draaien van de waterzuiveringsinstallaties. Gelukkig worden waterzuiveringsinstallaties steeds energiezuiniger, mede doordat er ook energie opgewekt wordt.

Naast energie gebruik voor productie van de schoonmaakmiddelen en transport, gaat er ook veel energie zitten in de productie en het vervoer van de verpakkingen.

Verpakkingen van schoonmaakmiddelen

Een ander groot probleem, waar iedereen ondertussen mee bekend is, is de hoeveelheid afval die we produceren. Des te meer verschillende schoonmaakmiddelen we gebruiken, des te meer flessen er bij het afval gaan. Eco-schoonmaakmiddelen zitten over het algemeen vaak in verpakkingen van gerecycled plastic, de milieubelasting is daardoor lager. Dan nog, ook al breng je je afval netjes naar de plastic-container, daarmee is het helaas niet weg…

Door minder verschillende schoonmaakmiddelen te gebruiken en door minder veel schoonmaakmiddel per keer te gebruiken, kun je je afval al reduceren. Je vraagt je vast af hoe je dan wel goed en hygiënisch schoonmaakt?

Wat dan wel?

Het advies van verschillende milieuorganisaties is om slechts een paar producten te gebruiken (lekker goedkoop dus):

• groene zeep
• schoonmaakazijn tegen kalk
• allesreiniger voor de wc – het liefst dan wel van een duurzaam merk
• zuiveringszout

Verder zijn er nog een paar dingen waarmee jij je van je beste kant kan laten zien:

• beperk de hoeveelheid verschillende schoonmaakmiddelen
• gebruik kleine hoeveelheden per keer
• gebruik minder water bij het schoonmaken
• minder schoonmaken onder het mom ‘duurzaam’ is ook goed (:
• was op 30 °C en kies het eco-programma
• toch maar die rubbere plopper proberen voordat je ontstopper van Mr muscle koopt… sorry guys.
• kies de geconcentreerde schoonmaakmiddelen. Hierdoor kan de verpakking kleiner, is er minder verpakkingsmateriaal nodig, minder transport en dus minder CO2 uitstoot.

Een aantal duurzamere merken zijn Ecover, Marcel’s green soap en sodasan. Een overzicht van eco-schoonmaakmiddelen is te vinden op klooker.

wecf geeft een lijst van hoe je oven, meubels, keuken etc schoon te maken en met welke middelen, op een goede manier.

bronnen: sodasan, vwr, nvz, P&G, qmes, wecf, marcel’s green soap, milieu centraal – schoonmaaktips, groen gas, rspo